In gesprek met een seksuoloog

Dag Michel, wat voor werk doe je precies?

Ik werk achtentwintig uur per week als Gezondheidszorgpsycholoog en als seksuoloog. Ik geef seksuologische therapie en ik werk mee aan het ontwikkelen van een cursus voor het vergroten van sociale weerbaarheid. Verder geef ik training aan begeleiders die bijvoorbeeld seksuele voorlichting gaan geven. Naast het schrijven van beleidsnotities over seksualiteit, ben ik aandacht functionaris seksueel misbruik en kindermishandeling bij de stichting waar ik werk. Ook doe ik ook meer algemeen ‘psychologenwerk’ zoals intelligentieonderzoek en advisering. Ik werk tegenwoordig voornamelijk voor mensen met een lichte verstandelijke beperking of bijvoorbeeld autisme. Geen dag is hetzelfde en ik heb het heel erg naar mijn zin.

Op Twitter ben ik @micheldebruijn en mag ik over alles een mening hebben, zonder met bijvoorbeeld beroepsregels rekening te hoeven houden. Het is dus ook een soort uitlaatklep. Ik schrijf graag over de zin en onzin van het leven.

Hoe ben je zo in dit werk terecht gekomen?

Meer dan veertig jaar geleden werkte een zus van mij op een groot instituut. Ik ging wel eens met haar mee en zo ontstond mijn affiniteit en verbondenheid met mensen met een verstandelijke beperking. In 1982 ben ik begonnen met de verpleegkundige opleiding. Later deed ik er nog van alle mogelijke dingen naast. Ik ben heel actief in de muziek geweest en studeerde graag. Zo kwam ik bij de psychologie en later bij de seksuologie terecht. In de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking zijn er nog niet zoveel seksuologen en ik zag dat als een mooi gebied om mij in te gaan bekwamen. Eerst werkte ik (om ervaring op te doen) enkele jaren deeltijd voor een ‘gewone’ poli seksuologie. Ook een geweldige tijd. Maar in totaal werk ik dus al meer dan 30 jaar met mensen met een verstandelijke beperking. Het is een schitterend werkveld en ik heb mij nooit een moment verveeld.

Wat voor hulpvragen krijg je vooral?

In de seksuologie gaat het vaak om problemen met het verminderde verlangen naar seks (bij partners), erectieproblemen of voorlichting. Ook zijn er veel vragen over pijn bij het vrijen. Nu internet zo een hoge vlucht heeft genomen zie je ook wat meer dat mensen hun lege tijd vullen met ander gemakkelijk verkrijgbaar leeg vermaak, zoals porno. Daar kan een verslaving uit voortkomen. Mensen willen ook vaak graag weten of wat zij willen of doen ‘normaal’ is. Ze komen dan naar de seksuoloog met bijvoorbeeld de vraag: is het wel normaal dat ik van SM houd. Soms worden mensen ook door hun omgeving of partner gestuurd.

Ja, internet-seksverslaving is in de maatschappij een nieuw probleem. Verder is alle aandacht voor erectieproblematiek ook wel wat tijdsgebonden. Vroeger zei men eerder: het hoort erbij, bij het ouder worden. Tegenwoordig ziet men een probleem eerder als een ‘uitdaging’ en wil men graag een oplossing. Maar helaas zijn veel seksproblemen moeilijk te veranderen. We zeggen wel eens: het belangrijkste seksorgaan zit tussen de oren. Hoe mensen denken en voelen verander je niet zo gemakkelijk maar het is altijd wel een belangrijk doel bij therapie. Als je bijvoorbeeld je te hoge verwachtingen van mensen over seks kunt bijstellen, lukt het beter op een ontspannen wijze seks te hebben en ervan te genieten. Maar mensen zitten ook vaak gevangen in een gedragspatroon en het kost dan heel veel moeite hier uit te komen. Veel relaties bloeden dood op saaiheid, voorspelbaarheid en gebrek aan aandacht voor elkaar. Dus als het je lukt op dat gebied elkaar opnieuw te ontdekken, dan maak je een belangrijke stap! Het verbeteren van je relatie is het verbeteren van je seksrelatie dus.

Hoe ziet de hulpverlening er uit?

Dat hangt uiteraard van het probleem af. Maar eerst heb je een diagnose nodig. Want waar gaat het over en hoe is het probleem ontstaan? Daarna pak je het probleem aan en dat doe je volgens de richtlijnen van de beroepsvereniging. Als therapeut loop je met de persoon of personen een aantal stappen door die nodig zijn voor een verbetering in de situatie. Daarbij ga je altijd uit van de kracht die mensen bij zichzelf moeten vinden om te veranderen. In gedrag, maar ook in denken dus. Overigens is accepteren van de situatie ook een verandering die je als seksuoloog dikwijls nastreeft. Meestal geef je opdrachten en leeswerk mee. Praten over het probleem is ook al een stap die verbetering van de situatie geeft. Mensen wachten vaak lang tot ze hulp gaan zoeken. Dan is er vaak veel spanning ontstaan. Die los je gedeeltelijk al op door erover te praten.

Heb je tips voor mensen om hun seksuele relatie goed te houden?

Heel simpel: Geef elkaar liefde en warmte en neem daar de tijd voor. Dat is namelijk de beste voedingsbodem voor fijne seks. Seks staat binnen een relatie, niet op zichzelf, maar heeft een royale voedingsbodem in de vorm van aandacht en intimiteit nodig. Kies voor variatie en voor elkaars ‘voorwaarden’ tot fijne seks. Als het wat minder gaat, accepteer dat dan, maar probeer aandacht te houden voor intimiteit. Genot is niet enkel een kwestie van genitale seks. Gelukkig niet.

Ook praten is een belangrijke voorwaarde voor de kwaliteit van je (seks)relatie. Want om elkaar te kunnen begrijpen is naast gevoel ook praten nodig.

Seks met jezelf (soloseks) ziet een seksuoloog overigens als een vorm van aandacht voor jezelf die naast seks binnen een relatie de moeite waard is. Jezelf verwennen en aandacht schenken aan je lichaam is wat anders dan enkel snel klaar willen zijn. Voor mensen zonder relatie is het een belangrijke, misschien wel de belangrijkste vorm van seks. Maar ook dus voor mensen die wel een relatie hebben. Soms is het een prima alternatief voor partnerseks als partners minder seksuele behoefte aan elkaar hebben. Dat klinkt zwaar, maar als mensen wat langer bij elkaar zijn, zie je toch vaak een vermindering van de seksdrang.