Dag Peter, hoe lang werk jij al in een penitentiaire inrichting?

Sinds 2000 werk ik als bewaarder in de penitentiaire inrichting te Almelo. Het betreft een huis van bewaring met honderdzesenvijftig cellen, waarvan er twintig dubbel zijn. In die twintig cellen zitten dus per cel twee gedetineerden.

Is dit een gesloten inrichting of half open?

We zijn een huis van bewaring en dus een gesloten inrichting. Bij ons zitten alleen mannen en ze zijn in afwachting van de uitspraak van de rechter. Ze zijn dus in principe nog steeds ‘verdachte’. Er is een dagprogramma waar de gedetineerden activiteiten kunnen doen. Een aantal zijn ‘recht-activiteiten’. Hier hebben ze dus recht op. Denk hierbij aan: luchten (een uur per dag), bezoek ontvangen (een uur per week) en zo zijn er nog een aantal. Andere activiteiten zoals sport, bibliotheek en recreatie zijn er ook. Alles is gegoten in een dagprogramma.

Omdat het verdachten zijn, is er geen verplichting om te werken, anders dan in een gevangenis. Daar is het wel verplicht. Wanneer de gedetineerden bij ons geen activiteiten hebben, zitten ze op hun cel. In een gevangenis is er meer vrijheid voor ze. In een gesloten inrichting zitten gedetineerden vierentwintig uur per dag binnen de muren. Bij een open inrichting hebben ze geen cel meer maar een kamer en gaan ze de weekenden naar huis. Het ontsnappen uit een Huis van Bewaring of gevangenis is vrijwel onmogelijk. Uit een open inrichting is ontsnappen niet erg lastig. Ze werken namelijk daar ook overdag bij bedrijven.

Wat zijn zoal de delicten die zij gepleegd hebben?

Het kaliber gedetineerden varieert van het lichtste vergrijp tot het ergste vergrijp wat je maar kan bedenken. Van inbreker, drugsdealer, loverboy, verkrachter, aanrander, pedoseksueel gerelateerde delicten tot moord enzovoort. We zien wel steeds vaker dat de gedetineerden een bepaalde stoornis hebben, psychische hulp en de juiste medicatie zijn hierin van belang.

Hoe groot is een cel?
Een cel is ongeveer vier bij tweeënhalve meter. De minimale oppervlakte moet tien vierkante zijn. Een dubbel-cel is trouwens net zo groot, er staat een stapelbed in.

Hoeveel personeel werkt er bij jullie?

Bij ons werken er ongeveer honderd personen. Naast bewaarders werken hier ook bijvoorbeeld een psycholoog, een verpleegster een arts en ga zo maar door. Aangezien wij een vierentwintig uur bezetting nodig hebben, heb je hier dus ook personeel voor nodig.

Hoe lang is het gemiddelde verblijf bij jullie?

De gemiddelde verblijfsduur van een gedetineerde bij ons varieert van een aantal weken tot enkele jaren. Het is afhankelijk van de grootte van de zaak en de zwaarte van het delict.

Waar loop je als bewaarder zoal tegenaan?

Het beroep van bewaarder is natuurlijk niet geheel zonder risico. We hebben te dealen met een bepaalde groep mensen die grotendeels andere normen en waarden hebben dan de gemiddelde Nederlander. Er zijn agressieve gedetineerden en het komt dan ook wel eens voor dat je fysiek je mannetje moet staan.

Wat ook voorkomt, is dat gedetineerden zich van het leven proberen te beroven omdat ze geen toekomst meer zien of te kampen hebben met de al eerder genoemde psychische aandoeningen. Doorgesneden polsen of verhangingen komen daardoor wel eens voor. Je kunt hiervoor nog zoveel trainingen hebben gehad, maar het heeft altijd een bepaalde impact op je. Je moet weten dat zoiets dus kan gebeuren. We hebben een speciaal opvangteam, dat dag en nacht beschikbaar is, om de eerste psychische hulp te kunnen verlenen aan collega’s bij dit soort incidenten.

Je vraagt je waarschijnlijk af, hoe kun je nou in een inrichting je polsen doorsnijden? Weet wel dat de gedetineerden gewoon een mes, vork en lepel op cel hebben. Tevens beschikken ze over scheermesjes. Een beetje creatieve geest maakt hier in no time een wapen van om zichzelf wat aan te doen, of de bewaarders…

Het is voor mij erg belangrijk om goed te kunnen schakelen, mensen te kunnen lezen, stevig in de schoenen te staan en te kunnen vertrouwen op mijn collega’s. Wie waar voor zit, boeit me niet. Iedereen begint bij mij gelijk. Aan de hand van zijn gedrag bepaal ik welke kant ik op ga met mijn gedrag. Dit voel je wel vrij vlot aan, na bijna veertien jaar.

Bedankt @PeterSjabbens voor dit verhelderende gesprek. Voor degene die het nog niet wist, ja Peter is mijn broer(tje).