Ingrijpende verliezen draag je altijd met je mee

Geplaatst door Mary op 16 december 2016 | 5 reacties

Terwijl ze haar jas aantrekt en met een voet buiten mijn praktijk staat zegt ze: ‘jij krijgt toch heel veel ellende op je bord iedere dag hier, hoe houd je dat eigenlijk vol?’

Ik houd van dit soort vragen dus neem ik uitgebreid de tijd om haar van een antwoord te voorzien. Het is niet de eerste keer dat mijn cliënten of mijn studenten geïnteresseerd zijn in mijn beweegredenen om zo fulltime bezig te zijn met het thema verlies en rouw.

Omgekeerd kan ik mij moeilijk voorstellen dat mensen zich hier niet mee bezighouden. Zoals een ander wellicht ieder vogeltje of bloem wil determineren, zo geïnteresseerd ben ik in hoe mensen omgaan met hun tegenslagen en wat nodig is om weer bij hun veerkracht te komen.

Grote tegenslagen, ongewenste verandering en ingrijpende verliezen, daar blijven we het liefst zo ver mogelijk bij uit de buurt. Maar helaas ontkomt hier niemand aan.

Vroeg of laat dienen we ons te verhouden tot verliezen die onherroepelijk ooit ons leven kruisen. Nog wel eens wordt gedacht dat ingrijpende verliezen mensen nader tot elkaar brengt. Helaas laat de praktijk veelal iets anders zien.

Geen twee mensen rouwen op een en dezelfde manier en dat maakt dat mensen, ook al rouwen ze om dezelfde persoon, elkaar nog wel eens kwijtraken tijdens het proces dat we rouwverwerking noemen. Verlies op verlies op verlies.

Rouwen is een volstrekt individueel proces en juist hierin schuilt de eenzaamheid. De impact van ingrijpende verliezen zijn te vergelijken met een steen die je in een vijver gooit. Na de eerste plons ontstaat er een kring en daarna nog een en nog een…

De gevolgen van een verlies zijn op het eerste gezicht niet altijd volledig zichtbaar. De naschokken van een emotionele aardbeving zijn soms jaren na data nog voelbaar.

Hoe het proces van heling na een ingrijpend verlies verloopt, kan mij na al die dertig jaar dat ik me hiermee bezig houd, nog steeds mateloos boeien. Vertel mij hoe je bent hersteld nadat het leven je een flinke dreun heeft uitgedeeld? Wat was daarin bepalend, wie of wat was daarbij helpend of juist niet?

Wat mij inmiddels duidelijk is geworden dat, in het proces van herstel, een aantal objectieven factoren aan te wijzen zijn die hierin een belangrijke rol spelen.

Stel je hebt een positieve karakterstructuur en ziet het leven doorgaans van een zonnige kant, je bent gezond van lijf en leden en hebt daarbij ook nog eens een zorgzaam en liefdevol sociaal netwerk om je heen. Dat maakt de kans vele malen groter dat je herstelt na een ingrijpend verlies dan dat het omgekeerde het geval is.

Daarnaast is het van belang hoeveel verlies en leed je al hebt moeten verstouwen in de periode die aan het recente verlies vooraf ging. De bekende druppel die de emmer doet overlopen is hierbij een bekende metafoor.

Over hoe om te gaan met verlies en rouw zijn er nog steeds de nodige misvattingen. Inmiddels is bekend dat er voor rouw geen regels zijn en dat de hechting met diegene of datgene dat je hebt verloren bepalend is voor de emotionele reactie hierop.

Deze reacties, ofwel rouwreacties, kunnen zo hevig zijn dat mensen bang zijn gek te worden van verdriet. Niet zelden is het verdriet van dergelijke omvang en intensiteit nog niet eerder zo ervaren.

Mijn taak als rouwtherapeut bestaat er uit om deze angst te normaliseren door te bevestigen dat deze gedachten en emoties, hoe vreselijk ook, erbij horen. Dat dit in feite normale reacties zijn op een ingrijpende gebeurtenis, dat zij niet gek worden en dat deze gevoelens eens, na verloop van tijd, zachter worden.

En tegelijkertijd is mijn boodschap dat het begrip ‘verwerken van verlies’ eigenlijk niet zo goed gevonden is maar dat het veel meer gaat om het verlies te integreren, te verweven in je verdere leven.

Ingrijpende verliezen draag je, als het ware, de rest van je leven met je mee.

Om te begrijpen wat er met de mens die een ingrijpend verlies tegenkomt in zijn leven gebeurt, maak ik gebruik van het HART-model. Het hart is een analyse-model dat bestaat uit vier elementen: Houvast, Autonomie, Rechtvaardigheid en Toekomst. Deze elementen zijn met elkaar verbonden en vormen een geheel.

Onze Nederlandse taal staat niet voor niets bol van de uitdrukkingen en gezegden waarin het hart de hoofdrol speelt. We houden met ‘heel ons hart’ van onze geliefden, lijden aan ‘een gebroken hart’, en als ons iets wezenlijks raakt ‘snijdt dat door ons hart’. (Uitslag &Rodenburg Rouwconflict 2013).

Ingrijpende verliezen maken dat je de grip of controle kwijtraakt op je leven (Houvast), daardoor kun je negatiever over jezelf gaan denken, je zelfbeeld en identiteit kan worden aangetast (Autonomie) dat kan raken aan het gevoel van oneerlijkheid ‘je krijgt niet wat je verdient’ (Rechtvaardigheid). En dat maakt dat je anders naar de wereld van morgen kijkt (Toekomst).

Niet altijd zijn al deze vier elementen bij een en hetzelfde verlies van twee mensen evenredig beschadigd. Door twee partners met een en hetzelfde verlies hier samen naar te laten kijken, en hierover met elkaar in gesprek te laten gaan, ontstaat er inzicht in elkaars rouwreacties.

Hierdoor ontstaat er wederzijds begrip en kan er dientengevolge veel extra leed en verwijdering worden voorkomen. Dit draagt bij aan het herstel van het HART.

Als rouwtherapeut ben ik hierin slechts faciliterend. In de laatste sessie loop ik samen met mijn cliënten alle elementen van het HART door en bespreken we met terugwerkende kracht wat heeft bijgedragen aan dit herstel. Geen twee herstelprocessen blijken identiek te zijn.

De diversiteit van antwoorden op de vraag: ‘En, wat heeft gemaakt dat je je leven weer hebt weten op te pakken?’ kan dus heel verschillend zijn.

En dat is misschien wel de belangrijkste reden; na al die jaren werkzaam te zijn in dit beroep kan mij dat nog steeds ontroeren en gelukkig maken. Daarom houd ik het vol. Mijn cliënt knikte begrijpend en verliet mijn praktijk.”

Gastblog van Tineke Rodenburg. Lees meer op haar site verdernaverlies.nl.

Tineke Rodenburg is grondlegger van Verlieskunde binnen de Hogeschool Utrecht, docent aan de postbachelor Rouwbegeleidingskunde van de HU en meerdere opleidingen. Psychosociaal/systeemtherapeut, rouwtherapeut/rouwdeskundige, leertherapeut, supervisor, spreker en trainer. Tevens is zij co-auteur van Rouwconflict (2013) en Vechten voor je scheiding, schipbreuk geslaagd (2016).

Foto komt uit de collectie van Ingrid@Holly1707.

Deel dit…

Facebook

Twitter

email