Genezen van kanker is een kwestie van geluk

Geplaatst door Mary op 20 juli 2016 | 3 reacties

Hallo Cor, na je studie geneeskunde en diverse stages in het buitenland koos je voor de opleiding tot gynaecoloog in het LUMC en het HAGA ziekenhuis. Was er een specifieke reden om voor dit vakgebied te kiezen?

Het is bijzonder hoe dingen gaan. Pas heel laat in mijn opleiding besloot ik dat ik gynaecoloog wilde worden. Toen ik begon met studeren dacht ik dat ik tropenarts wilde worden en ik heb lange tijd gedacht neuroloog te worden. Vooral de combinatie van neurologie met psychiatrie, de zenuwarts zoals die vroeger bestond, vond ik waanzinnig intrigerend. Hoe het brein werkt en hoe we worden wie we zijn, enzovoort.

Pas toen ik mijn co-schap chirurgie deed, bleek dat ik opereren leuk vond. En bij mijn co-schap gynaecologie (in het MCL in Leeuwarden) vielen alle puzzelstukjes op zijn plek. Gynaecologen zijn leuke collega’s, het vak is breed zonder ingewikkeld te zijn en de vraagstukken waar patiënten mee lopen, raken me. Maar bovenal was het denk ik de enorm inspirerende omgeving van de afdeling gynaecologie van het MCL die maakte dat ik besloot te proberen gynaecoloog te worden. Ik ben de gynaecologen en alle andere medewerkers op de afdeling nog dagelijks dankbaar want zonder hen was ik nooit geworden wat ik nu ben, en zou ik niet doen wat ik nu doe.

Je bent je verder gaan specialiseren. Sinds 2010 ben je gynaecologisch oncoloog bij het LUMC. Was deze specialisatie voor jou een logische stap?

Me verder specialiseren tot gynaecoloog oncoloog was een logische stap. Ik vind opereren namelijk bijna nog leuker dan luisteren en praten met patiënten. Als gynaecoloog-oncoloog doe ik beide. De hele dag. Niet tegelijk, maar toch. Bovendien is het inspirerend om patiënten en hun partner, familie en vrienden te leren kennen op een moment dat hun leven op zijn kop staat. Daar tijdens die hectische fase vol angst en onzekerheid samen op zoek gaan naar wat belangrijk is, wat kan, wat moet en wat zeker niet kan, is elke keer weer een uitdaging. Maar ook een voorrecht; dat ik me daar voor mag inzetten… En soms een zware last natuurlijk, maar die draag ik met liefde en gemak omdat al dat andere er tegenover staat. Voor de balans zorgt.

Kan je vertellen met welke medische problemen jouw patiënten kampen?

Het merendeel van de patiënten bij mij in de spreekkamer en op de operatietafel heeft kanker. Kanker aan 1 van de vrouwelijke geslachtsorganen zoals baarmoeder, eierstok, baarmoedermond of schaamlip. Soms hebben ze een voorloperstadium van kanker of een verhoogd risico op het ontwikkelen van kanker. Maar allemaal hebben ze te maken met meer of minder grote zorgen over hoe de behandeling die nodig is hun leven gaat beïnvloeden. Denk aan zorgen als: Kan ik nog kinderen krijgen? Kan ik nog genieten van het vrijen? Kan ik mijn kinderen op zien groeien? Kan ik mijn werk blijven doen? Kan ik nog de partner zijn die ik wil zijn?

Is er sprake van toename wat betreft kanker van de vrouwelijke organen of is dit niet het geval?

Er is een langzame toename van kanker aan de vrouwelijke geslachtsorganen; met name baarmoederkanker. Dat is een ziekte van de wat oudere vrouw (en daar krijgen we steeds meer van) en bovendien is overgewicht een belangrijke risicofactor (en daar krijgen we ook steeds meer van). Maar er is ook goed nieuws: de verwachting is dat door de vaccinatie tegen HPV bijvoorbeeld het aantal vrouwen met baarmoederhalskanker zal afnemen.

Zijn er oorzaken te noemen die kanker in bijvoorbeeld de eierstokken veroorzaken of is het een kwestie van pech?

Wat betreft eierstokkanker is het met name een kwestie van pech. Een klein deel van de vrouwen met eierstokkanker blijkt, als gevolg van een mutatie in een BRCA gen, een verhoogd risico te hebben. Maar bij de overgrote meerderheid is er helemaal geen andere verklaring dan pech. Goed om te bedenken dat dat niet geldt voor andere soorten kanker aan de vrouwelijke organen; roken vergroot bijvoorbeeld de kans op baarmoederhalskanker en overgewicht de kans op baarmoederkanker. Wat dat betreft is er nog een wereld te winnen door meer aandacht te besteden aan preventie.

Over pech gesproken: ik zou graag een pleidooi houden dat genezen van kanker of eraan overlijden ook vooral een kwestie van geluk of pech is. Of de chemotherapie aanslaat, daar heb je als patiënt geen enkele invloed op. En je kunt als patiënt hoog of laag springen en strijden tegen de ziekte of hem passief ondergaan; of jouw kanker snel of juist langzaam groeit en wel of geen uitzaaiingen geeft, dat regelt de kanker helemaal zelf.

Ik merk in mijn spreekkamer dat met name patiënten bij wie de kanker terugkomt, of bij wie de behandeling niet aanslaat, zich vaak schuldig voelen: Heb ik wel genoeg gestreden? De ‘strijden tegen kanker’ metafoor die tegenwoordig zo breeduit wordt gebezigd, dat zou van mij wel wat minder mogen. Elke vrouw mag op haar eigen wijze dealen met haar ziekteproces.

De medische ontwikkeling staat niet stil. Wat denk jij zijn de mogelijkheden over 10 jaar?

De ontwikkelingen staan verre van stil, sterker nog, ik denk dat de ontwikkelingen de komende 10 jaar sneller zullen gaan dan ooit. Maar dan vooral in de mogelijkheden om kanker te behandelen door de eigen afweer in te zetten tegen de kanker (immuuntherapie) en door de mogelijkheden per patiënt te onderzoeken welke chemotherapie wel en welke niet werkzaam zal zijn (‘personalised medicine’ in goed Nederlands). Nu krijgt bijna elke vrouw met eierstokkanker dezelfde chemotherapie maar we weten dat die bij een (groot) deel niet werkzaam is. Die veranderingen gaan heel snel, daar ben ik van overtuigd.

Wat betreft de chirurgische behandeling denk ik dat we vooral steeds beter worden in het bepalen welke operatie voor welke patiënt het beste is. Nu worden heel veel vrouwen met kanker over 1 kam geschoren maar we leren bijvoorbeeld steeds beter welke vrouwen wel een risico hebben op uitzaaiingen naar de lymfklieren, en bij welke vrouwen met kanker in hetzelfde orgaan maar met andere eigenschappen, die kans veel kleiner is. Met die kennis gaan we de operatie aanpassen aan de eigenschappen van de kanker. Dat noemen we ‘tailored surgery’ of chirurgie op maat.

Bovendien zullen we over 10 jaar in staat zijn om tijdens de operatie kankercellen te onderscheiden van gezonde cellen. Daar doen we in het LUMC samen met de collega’s van de chirurgie nu heel veel onderzoek naar. Doordat we de kankercellen tijdens de operatie al kunnen onderscheiden van de gezonde cellen hoeven we veel minder gezonde cellen weg te snijden. Dat leidt ertoe dat er na de operatie veel minder lange termijn bijwerkingen zullen optreden. En dat is, vooral omdat ik denk dat door de eerder genoemde ontwikkelingen in de immuuntherapie en de personalised medicine er veel minder vrouwen zullen overlijden als gevolg van hun kanker, pure winst!

Ben jij over 10 jaar nog werkzaam als gynaecologisch oncoloog of…?

Op dit moment kan ik me niet voorstellen dat ik ooit zal stoppen met mijn werk als gynaecoloog oncoloog. Bestaat er een ander beroep waar ik dezelfde energie, inspiratie en plezier uit zou kunnen halen? Het contact met vrouwen en hun partners, de begeleiding en behandeling, het opereren, ik geloof niet dat ik daar ooit helemaal afscheid van zou willen nemen.

Ik zou het wel leuk vinden om me ook meer te richten op leiding geven of me meer bezig te houden met verandermanagement. Daar heb ik nog veel te leren, maar volgens mij zit daar nog onontgonnen talent en het kleine beetje dat ontgonnen is, heeft me heel veel plezier en energie gegeven. Bovendien geeft me dat de mogelijkheid om nog meer dan nu te proberen de zorg te organiseren rondom de patiënt, rondom de wensen en verwachtingen van de patiënt. Er is op dat vlak nog een grote slag te slaan en daar wil ik graag mijn steentje aan bijdragen.

Hartelijk dank Cor de Kroon, @cordekroon voor dit gesprek.

Foto komt uit de collectie van Kitty van Gemert.

Deel dit…

Facebook

Twitter

email