Als ik kom zijn er doden

Geplaatst door Mary op 2 november 2015 | 8 reacties

Dag Andréa, hoe ben je in het vak terecht gekomen?

Eigenlijk wilde ik vroeger non worden. Ik correspondeerde met Audrey Hepburn (ze schreef echt zelf terug), omdat ik haar eens in een film had gezien. Een film waarin ze in een habijt in een bootje, ergens in Afrika, rondvoer. Dat wilde ik gaan doen. Ik wilde ook in zo’n bootje met een dokterstas de wereld redden, met God als Chef.

Maar ik wilde ook moeder worden, dat was een dilemma. Daarnaast was ik heel actief in de muziekwereld. Ik kwam in een nationaal jeugdorkest terecht en reisde ineens de wereld rond. En kwam terecht op het Conservatorium. Dat ging goed maar de muziekwereld is een harde wereld, waar ik mijn ‘roeping’ niet kwijt kon.

Ik verdiende bij als slaapwacht op een gesloten afdeling van een psychiatrisch ziekenhuis. Daar ben ik toen de B-opleiding gaan doen. Terwijl ik studeerde kwam het BIG-stelsel en dus werd ik algemeen verpleegkundige.

Toen ik een jaar studeerde stortte de Hercules in Eindhoven neer. Ik kende de inzittenden. Het was een bizarre tijd. En omdat ik ‘in de psychiatrie’ zat dacht men dat ik wel wist hoe je ‘daarmee om moest gaan’. Nou, ik ging zelf van begrafenis naar begrafenis en wist het ook niet. Ik ben toen gaan zoeken en bijleren. En sindsdien ben ik niet meer gestopt.

Ja, ik kwam voor een poos, als mama van drie peuters, na een groot herseninfarct, op de bank terecht. Ik kon niet werken. Maar het patiënt zijn ging me ook niet goed af. Dus heb ik die tijd benut voor studie en verdieping; theologie, filosofie en de link naar de psychiatrie leidden me naar de USA waar ik mijn huidige vakgebied ontdekte. Dat was financieel ingewikkeld maar ik heb inmiddels heel veel papiertjes op zak.

Het echte leren heb ik echter in de praktijk gedaan, gedurende die afgelopen twintig jaar. Al in Nederland, rond incidenten en later toen ik naar Duitsland verhuisde, werkte ik daar mee in het systeem dat daar bestaat. Maar ik ben nog lang niet uitgeleerd. Dat bestaat ook niet in ons vak.

Wat doe je nu precies?

Iedereen heeft zijn of haar eigen manieren om met moeilijke situaties om te gaan. Soms gebeuren er dingen waar geen enkele coping strategie op past. Denk bijvoorbeeld aan ingewikkelde suïcides, het plotseling overlijden van kinderen en dodelijke ongevallen.

Maar er is niet één indicatie; als de meldkamer inschat dat bij zowel burgers als hulpverleners een buitengewoon hoge mate aan gevoelens van hulpeloosheid en machteloosheid is ontstaan, dan worden wij opgeroepen. In Duitsland is dat 24/7 mogelijk.

We ondersteunen burgers maar leiden ook psychosociale ondersteuning voor de betrokken hulpverleners in. Dit bleek zo waardevol, dat we bij opschalingen een volledige geüniformeerde ‘zuil’ zijn in de crisisstructuren, vertegenwoordigd in alle lagen.

Ik ben opgeleid om tijdens grote incidenten te kunnen leiden. Inmiddels heb ik zoveel ervaring mogen opdoen dat ik nu nieuwe collega’s opleid en bijschool. Ook geef ik lezingen over mijn vak.

Werk jij voor een instantie of ben jij een zelfstandige?

In Duitsland is de PSNV (Psychosoziale Notfallversorgung) helemaal gratis, voor iedereen. In Nederland ben ik gedwongen om ZZP-er te zijn, omdat mijn vak niet bestaat.

Ik ondersteun mensen en ondernemingen (bijvoorbeeld als er meerdere suïcides voorkomen binnen een bedrijf). En ik geef trainingen aan de meest uiteenlopende doelgroepen.

Zo leer ik geestelijken hoe ze mensen professioneel kunnen bijstaan, maar laatst bijvoorbeeld trainde ik bedrijfsartsen en bedrijfsbrandweer in de chemische industrie. En ik geef lezingen.

Ik vind het lastig om ondernemer te zijn, dat past niet bij mij. Ik blijf rustig tijdens de grootste rampen en paniek. Maar ik krijg stress van blauwe brieven en onderhandelingen. Daarom ben ik aangesloten bij een sprekersbureau en zoek ik mogelijkheden tot samenwerking.

Dat is niet eenvoudig omdat heel veel in Nederland commercieel gemaakt is. En mijn vak kun je nu net niet commercieel maken want als ik moet gaan registreren en zaken inhoudelijk moet verantwoorden, wordt het onmogelijk vertrouwelijk te werken. En vertrouwelijkheid en discretie zijn echt key factors voor mij.

Hoe werkt het in de praktijk in Nederland?

In Nederland is er heel veel fantastische wetenschap op het gebied van de psychotraumatologie. En die wetenschap heeft geleid tot mooie richtlijnen maar die richtlijnen worden in de praktijk niet omgezet. Dat is jammer. Je zou mensen en middelen anders kunnen inzetten, maar daarvoor is het nodig dat men multidisciplinair gaat denken, rond incidenten. De sleutel ligt bij de overheid maar die lijkt niet thuis te geven.

Mensen die schokkende gebeurtenissen meemaken zijn niet ziek. Ze hebben geen zorg maar ondersteuning nodig.

Goede ondersteuning kan ervoor zorgen dat er op lange termijn minder mensen ziek worden, denk bijvoorbeeld aan PTSS en depressie. Niet alles is te voorkomen, maar we moeten het wel proberen. Bij suïcides weten we dat nabestaanden een hoger risico lopen op suïcide. Daar is postventie zeker ook preventie.

Voor burgers is er nu een heleboel georganiseerd in Nederland. Maar niet op een manier die lessen uit de wetenschap omzet. Als er iets gebeurt, worden ze haast betuttelend omzorgd. En voor hulpverleners gebeurt er juist veel te weinig.

Ik hoop dat Nederland snel aandockt bij zo’n beetje alle andere landen in Europa. Zeker nu, rond de vluchtelingenvraagstukken, hebben we veel internationaal overleg binnen mijn vakgebied. Daar ben ik dan structureel de enige aanwezige met een Nederlands paspoort. En dat is zó jammer!

Neem je wel eens werk mee naar huis?

Het hoekje naast de voordeur is mijn uniformhoek. Daar hangen mijn uniformen en ligt mijn werkkit. Ze komen niet verder het huis in. Ik woon midden in een natuurgebied en heb altijd een lange rit naar huis. Dat vind ik fijn. Onder het rijden ‘land’ ik en luister ik naar goede muziek. Als ik thuis aankom, kan ik dan letterlijk alles in mijn hoekje neerleggen.

Mensen, die mij kennen geloven het vaak niet, maar na een heftige casus ben ik thuis heel erg stil. Ik vind het heerlijk om dan naar mijn gezin te kijken en te luisteren naar het gekwebbel en gekissebis over alledaagse dingen. Ik woon bovenop een berg en heb veel dieren. Dat is heerlijk. En iedere avond, voordat ik ga slapen, maak ik mijn ronde ‘slapende kinderen-kijken’. Dat ik inmiddels drie tieners heb en de kleinste ben thuis, maakt daarbij niet uit.

Altijd geconfronteerd worden met leed en verdriet. Wat doet dat met je?

Psychohygiëne en persoonlijke grenzen zijn aandachtspunten die als een rode draad door alle aspecten van mijn werk lopen. Supervisie en intervisie zijn absoluut nodig voor professionaliteit. Daar heb ik enorm veel in moeten bijleren; als hulpverlener wil je de wereld redden.

Ik red niemand. Als ik kom zijn er doden. Ik kan de situatie niet veranderen. Ik kan alleen maar ‘zijn’. Een “ministry of presence”, zoals we in de zielzorg zeggen. En toch is dat enorm waardevol. Naast iemand staan. De stilte uithouden. Het gevoel geven dat er stabiliteit mogelijk is, in een situatie van totale chaos.

Ik zoek de persoon op waar hij of zij is. Ik neem nooit over. Maar ik bied handvatten die men kan vastpakken. Eigen regie en controle zorgen dat de gevoelens van machteloosheid en hopeloosheid afnemen.

Het voelt niet zo, alsof ik alleen maar ellende zie; ik zie echte mensen. Op het meest kwetsbare moment van hun leven.

Ik denk dat je mensen niet echter dan dat te zien kunt krijgen. Dat maakt me steeds weer heel erg “humble”, zoals de Engelse collega´s zeggen. Ik mag een stukje meelopen, op een levensweg. Met een lampje in de hand als de weg onzichtbaar lijkt, omdat het nog nooit zo donker was. Als de weg weer zichtbaar is, kan ik loslaten. Met voldoening.

Dank Andréa Walraven, @walrathis, voor dit zeer interessante gesprek.

Foto komt uit de collectie van Erik Koeslag.

Deel dit…

Facebook

Twitter

email